|
|
||||
|
|
||||
|
|
||||
| Następna strona | ||||
|
|
||||
|
|
||||
Oto treść audycji: Z okazji dziesiątej rocznicy Porozumienia o ochronie nietoperzy w Europie, rok 2001 ogłoszony został Międzynarodowym Rokiem Nietoperzy. Dotychczas Porozumienie podpisały 22 państwa, w tym Polska, w 1996 roku. NIETOPERZE... Nietoperze to bardzo różnorodna grupa zwierząt. Spotykane są niemal na całej kuli ziemskiej - brak ich tylko na Antarktydzie i niektórych wyspach oceanicznych. W naszym kraju występuje zaledwie 21 gat. nietoperzy, jednak na całym świecie jest ich blisko tysiąc. Pod względem liczby gatunków, stanowią zatem drugą - po gryzoniach - grupę ssaków na Ziemi. Choć wiele osób uważa je za nocne ptaki, nietoperze są ssakami i wykazują typowe dla tych zwierząt cechy: pokrycie ciała włosami, obecność gruczołów mlecznych u samic, charakterystyczną budowę szkieletu, uzębienie oraz żyworodność. Jeden z największych polskich nietoperzy - borowiec wielki - waży zwykle tyle, co wróbel z lekką nadwagą, natomiast najmniejszy - karlik malutki - swobodnie mieści się w pudełku po zapałkach. Najmniejszy na świecie gatunek nietoperza żyje na Tajlandii i jest wielkości trzmiela. Wszystkie występujące w Europie nietoperze odżywiają się owadami. Najczęściej zatem można je obserwować żerujące tam, gdzie tego pokarmu jest najwięcej: nad terenami podmokłymi i położonymi blisko wody, w żyznych mieszanych lasach, sadach, parkach, czy też w pobliżu lamp ulicznych. Różne gatunki nietoperzy polują na różne grupy owadów. Znaczna część bezkręgowców, będących pokarmem nietoperzy, to zwierzęta uważane powszechnie za groźne szkodniki pól i lasów. Zjadają również uprzykrzone komary. Nietoperze skutecznie ograniczają ich liczebność, gdyż jeden osobnik potrafi w ciągu nocy złapać nawet 2-3 tyś. drobnych owadów! Nocny tryb życia pozwala im unikać konkurencji o pokarm z ptakami. Najbardziej charakterystycznymi cechami nietoperzy są: zdolność latania i umiejętność orientowania się w przestrzeni w zupełnej ciemności. Lot nietoperzy jest bardzo sprawny. Wbrew powszechnemu mniemaniu, nietoperze nie są ślepe. Wszystkie gatunki posiadają oczy, którymi nieźle widzą. Dla gatunków europejskich, głównym zmysłem postrzegania świata jest jednak słuch i związana z nim zdolność echolokacji. Lecący w powietrzu nietoperz emituje serie ultradźwiękowych pisków, które odbijając się od pobliskich przedmiotów, wracają w postaci echa do jego uszu. Powstający na tej podstawie w mózgu obraz świata jest równie precyzyjny jak ten, który my widzimy, a co więcej - może być oglądany w zupełnej ciemności. ROK NIETOPERZA Nietoperze przychodzą na świat późną wiosną. Samica rodzi zwykle tylko jedno młode w roku, zaś bliźniaczki lub trojaczki należą do rzadkości. Młode przychodzą na świat nieporadne, ale już w pełni ukształtowane. Do czasu uzyskania samodzielności, karmione są przez troskliwe matki mlekiem. Ta niska, jak na tak małe zwierzę, rozrodczość, rekompensowana jest długowiecznością. Krajowy rekord należy do podkowca małego, który przeżył 21 lat! Nietoperze nie budują gniazd, ani innych schronień, lecz korzystają z już istniejących kryjówek. Kryjówkami zajmowanymi przez kolonie rozrodcze są najczęściej strychy lub inne zakamarki budynków oraz dziuple drzew. Często śmiertelnym zagrożeniem dla nietoperzy zamieszkujących strychy są remonty, zwłaszcza prowadzone w czasie gdy młode nie są jeszcze samodzielne. Dodatkowym niebezpieczeństwem są stosowane w ich trakcie bardzo toksyczne środki owado- i grzybobójcze do konserwacji i ochrony drewna budowlanego. Chętnie wykorzystywanymi przez nietoperze kryjówkami, są również specjalnie dla nich konstruowane budki, które wiesza się na ścianach budynków lub na pniach drzew. Po wychowaniu młodych, późnym latem i jesienią dla nietoperzy nastaje czas godów. Zima jest krytycznym okresem w życiu nietoperzy, gdyż owady będące ich pożywieniem są przez tych kilka miesięcy nieaktywne. By przetrwać do wiosny mimo braku pokarmu, nietoperze zapadają w stan hibernacji. Dzięki obniżeniu temperatury ciała o ponad 30°C i znacznemu spowolnieniu czynności życiowych, mogą przeżyć, korzystając jedynie z podskórnych zapasów tłuszczu. Aby je zgromadzić, już od wczesnej jesieni bardzo intensywnie żerują. Zimowymi schronieniami nietoperzy są najczęściej różnego rodzaju podziemia, jak: jaskinie, sztolnie, piwnice, bunkry, forty, a nawet studnie czy szczeliny w budynkach. Niektóre gatunki hibernują w dziuplach, a kilka migruje w celu znalezienia dogodnych zimowisk w cieplejsze rejony Europy, pokonując dystanse przekraczające niekiedy 2000 km. Największe zimowisko nietoperzy w Polsce znajduje się w Międzyrzeckim Rejonie Umocnionym (woj, lubuskie). Jest to system poniemieckich fortyfikacji o łącznej długości ok. 30 km, gdzie corocznie zimuje prawie 29 tyś. nietoperzy. Hibernujące nietoperze budzą się co jakiś czas spontanicznie, aby napić się wody, załatwić pilne potrzeby fizjologiczne, czy też zmienić miejsce pobytu. Blisko 90% zgromadzonego tłuszczu zużywane jest podczas zimy tylko na takie przebudzenia. ZAGROŻENIA Krajowe gatunki nietoperzy posiadają niewielu naturalnych wrogów. Do najważniejszych należą: sowy, małe ssaki drapieżne (m.in. kuny) i domowe koty. Poważnym zagrożeniem mogą być dla nich niekorzystne warunki pogodowe - zimne i deszczowe lato, utrudniające zdobycie odpowiednich ilości pokarmu, oraz długa i ostra zima. Jednak największe dla nich niebezpieczeństwa niesie ze sobą rozwój naszej cywilizacji. Zmiany w środowisku naturalnym prowadzące do jego zubożenia, osuszanie terenów podmokłych, wycinka starodrzewia, chemizacja i ogólne skażenie środowiska, powodują zmniejszanie się bazy pokarmowej oraz zanikanie żerowisk i ciągów migracyjnych nietoperzy. Gwałtownie maleje również liczba odpowiednich dla nich schronień. W efekcie, nietoperze są obecnie jedną z najbardziej zagrożonych grup zwierząt. W Polsce najbardziej narażone na wyginięcie gatunki to podkowiec mały i nocek orzęsiony, których liczebność w ciągu ostatnich 40 lat zmalała niemal 100-krotnie, a wiele ich stanowisk zostało opuszczonych. OCHRONA NIETOPERZY Wszystkie gatunki nietoperzy występujące w Polsce podlegają, ochronie prawnej! Nasilono badania nad ich rozmieszczeniem i biologią. Popularyzacja wiedzy o tych ssakach i zagrożeniach, jakie dla ich przetrwania stwarza działalność człowieka sprawiła, że coraz większa część naszego społeczeństwa wykazuje troskę o nietoperze. Utworzone zostały liczne organizacje i stowarzyszenia, których celem jest badanie i ochrona nietoperzy. W ramach obchodów Międzynarodowego Roku Nietoperzy, Centrum Dziedzictwa Przyrody Górnego Śląska organizuje konkurs na najlepszy plakat propagujący ochronę nietoperzy. Nasza szkoła przystąpiła do tego konkursu. Na lekcjach przyrody i zajęciach koła przyrodniczego uczniowie pozyskali wiedzę o tej wyjątkowej grupie ssaków jakimi są nietoperze. W klasie VI a uczennice: Agnieszka Bulska, Marlena Ziernicka, Marcelina Marszałk, Katarzyna Woźniczko przeprowadziły pod moim kierunkiem warsztaty o ochronie nietoperzy. Zajęcia te obejmowały zagadnienia:
Za pomocą Internetu nawiązaliśmy współpracę z Polskim Towarzystwem Przyjaciół Przyrody "pro Natura" we Wrocławiu, z Ogólnopolskim Towarzystwem Ochrony Nietoperzy (OTON), z Polskim Towarzystwem Ochrony Przyrody "Salamandra" oraz ze Szkoła Podstawową w Kopankach (Kopanki 52, 64-330 Opalenica), która prowadzi obserwacje nietoperzy , celem pozyskania informacji o tych wyjątkowych ssakach, a przede wszystkim o ich ochronie. W szkole zorganizowaliśmy wystawę wszystkich prac wykonanych w ramach szkolnego konkursu a także wykonaliśmy gazetkę o nietoperzach. Najlepsze plakaty przekażemy na konkurs do Centrum Dziedzictwa Przyrody Górnego Śląska w Katowicach (ul. św. Huberta 35, 40-543 Katowice). Uczniowie po zajęciach:
|
||||
|
|
||||
|
|
||||
| Następna strona | ||||
|
|
||||
