gora

Poprzednia strona

Powrót na stronę główną

Scenariusz lekcji przyrody w kl. V „a” 
w Szkole Podstawowej nr 8 w Myszkowie 
 

Dział programu: Krajobrazy wyżyn

Temat: Dlaczego Wyżyna Krakowsko-Częstochowska jest krainą białych skał.

Zakres treści:

1. Krajobraz Wyżyny Krakowsko-Częstochowskiej zbudowanej ze skał wapiennych.

2. Zjawiska krasowe i formy rzeźby krasowej.

3. Zróżnicowanie roślinności na wyżynie.

4. Ochrona przyrody.

Cele

Wiadomości:

• Wymienia formy rzeźby krasowej, np. jaskinie, skałki wapienne, kominy, stalaktyty itd.

• Wymienia nazwy charakterystycznych roślin.

• Wymienia różne formy ochrony przyrody.

Umiejętności:

• Odnajduje na mapie: Ojców, Prądnik, Maczugę Herkulesa, Igłę Deotymy.

• Wskazuje na mapie Wyżynę Krakowsko-Częstochowską.

• Wyjaśnia proces powstawania form krasowych.

• Rozpoznaje skałę wapienną.

• Dostrzega na rysunku podstawowe formy rzeźby krasowej.

• Rozpoznaje charakterystyczną roślinność wyżyny.

• Porównuje krajobraz Wyżyny Krakowsko-Częstochowskiej z Wyżyną Śląską.

Postawy:

• - Objaśnia konieczność ochrony przyrody.

• Rozwija samodzielne myślenie.

• Jest świadom znaczenia bogactwa naturalnego i kulturowego Wyżyny Krakowsko-Częstochowskiej.

Metody:

• Metoda projektu, pokaz, prezentacja, praca z podręcznikiem, mapami, albumami.

Formy pracy:

• Grupowa, indywidualna.

Środki dydaktyczne:

Mapa Polski, atlas, okaz skały wapiennej, zdjęcia, podręcznik, albumy, plansze, rośliny, kolba, kreda, rozcieńczony ocet.

Tok lekcji:

1. Sprawy organizacyjno – porządkowe.

2. Wprowadzenie do tematu poprzez zaprezentowanie przez nauczyciela różnorakich krajobrazów Wyżyny Krakowsko-Częstochowskiej, określenie położenia wyżyny na mapie. 

Faza realizacji:

1. Określenie położenia Wyżyny Krakowsko-Częstochowskiej.

2. Pokazanie uczniom okazu skały wapiennej, z której zbudowana jest wyżyna.

3. Podział klasy na grupy i przydzielenie zadań, rozdanie materiałów (zdjęcia, albumy, rysunki, plansze, rośliny).

4. Uczniowie w grupach opracowują podane przez nauczyciela zagadnienia, które są wypisane na tablicy. 

Grupa1:

Na czym polegają zjawiska krasowe? 

Wymień formy rzeźby krasowej.

Grupa2.

Opisz dolinę wapienną na przykładzie Doliny Prądnika w okolicach Ojcowa.

Grupa3.

Opisz roślinność Wyżyny Krakowsko-Częstochowskiej. W jaki sposób chroni się jej piękny krajobraz i rzadką roślinność.

Faza podsumowująca:

1. Prezentacja zespołów.

Przedstawiciele poszczególnych grup prezentują i omawiają swoje zagadnienia, jednocześnie uzupełniają tabelę , która jest na tablicy.

2. Wspólne uzupełnianie tabeli: 

3. Ocena pracy uczniów.

4. Praca domowa.

1. Zaprojektuj plakat zachęcający do odwiedzania Wyżyny Krakowsko-Częstochowskiej.

2. Zadanie dla chętnych: Opracuj trasę wycieczki po Wyżynie Krakowsko-Częstochowskiej.

Uczeń po zajęciach:

• wskazuje na mapie położenie Wyżyny Krakowsko-Częstochowskiej.

• wyjaśnia w jaki sposób powstał krajobraz krasowy.

• wymienia elementy krajobrazu krasowego.

• podaje przykłady osobliwości znajdujących się na tej wyżynie.

• opisuje roślinność Wyżyny Krakowsko-Częstochowskiej.

• opisuje występowanie i znaczenie wapnia.

GRUPA I

Na czym polegają zjawiska krasowe? Wymień formy rzeźby krasowej.

- Wyżyna Krakowsko-Częstochowska leży w południowej części Polski, wznosi się na około 300 m. n.p.m., a jej najwyższe wzniesienie to Góra Zamkowa koło Ogrodzieńca 504 m. n.p.m.

Wyżyna ta zbudowana jest prawie w całości z wapieni.

Dzieci prezentuje skały wapienne.

Skały te zawierają wapń. Wapń jest pierwiastkiem bardzo rozpowszechnionym w przyrodzie. Występuje w pokładach gipsu, w skałach wapiennych a także w organizmach żywych - w kościach i pancerzykach wielu zwierząt.

Sprawdzimy teraz co dzieje się pod wpływem kwasu ze skałami zawierającymi wapń.

Doświadczenie.

Kreda rozpuszcza się pod wpływem kwasu. W przyrodzie obserwujemy takie samo zjawisko, choć przebiega ono znacznie wolniej. Dzieje się to pod wpływem innego kwasu-kwasu węglanowego, powstającego w wyniku rozpuszczania się dwutlenku węgla w wodzie.

• Zjawiska krasowe – plansza

Deszcz który spada na teren zbudowany z wapienia, tworzy w nim szczeliny, z czasem przekształcając je w lejkowate zagłębienia i kominy.

(pokaz na planszy tych elementów)

Woda przesączająca się w głąb ziemi poszerza szczeliny w skałach i w ten sposób tworzy podziemne korytarze i komory czyli jaskinie. W jaskiniach można zobaczyć zwisające z góry sople, są to stalaktyty, a kolumny wystające z dna to stalagmity. Połączony stalaktyt ze stalagmitem to stalagnat. Jaskiniami i podziemnymi korytarzami płyną rzeki w pewnym miejscu wypływają na powierzchnię i to miejsce nazywa się wywierzysko.

• Zjawisko rozpuszczania przez wodę skał wapiennych nazywamy krasem, a tworzący się w ten sposób krajobraz, krajobrazem krasowym.

Krajobraz taki występuje w wielu miejscach w Europie, np. w Tatrach Zachodnich, w Górach Świętokrzyskich - Jaskinia Raj, na Morawach, w Czechach, w Słowenii.

Wpis do tabeli (1 i 2 części)

Obrazy do demonstracji:

• Dolina Prądnika

• Grota Łokietka

• Maczuga Herkulesa

• Igła Deotymy

GRUPA II

Opisz dolinę wapienną w okolicy Prądnika.

(uczeń zawiesza „obraz” doliny)

• Równinną, lekko pofałdowaną powierzchnię wyżyny rozcinają głębokie doliny rzeczne o płaskich dnach i stromych zboczach.

Najpiękniejsza jest wycięta w wapiennych skałach, dolina rzeki Prądnik.

(uczeń pokazuje rzeki na mapie, a dolinę na planszy).

W niektórych miejscach z dna i zbocza doliny wyrastają skały i wapienne o różnych kształtach np. Maczuga Herkulesa, Igła Deotymy (prezentacja ilustracji przez ucznia).

• Podziemne rzeki wydrążyły na Wyżynie Krakowsko-Częstochowskiej wiele jaskiń. Obecnie w nich mieszkają nietoperze. W niektórych jaskiniach znaleziono szczątki zwierząt z epoki lodowcowej oraz ślady przebywania w nich człowieka pierwotnego. Najbardziej znana jest Jaskinia Łokietka (prezentacja ilustracji przez ucznia). Legenda głosi, że król Polski, Władysław Łokietek, ukrył się w niej przed żołnierzami króla Wacława.

GRUPA III

Charakterystyka roślinności Wyżyny Krakowsko-Częstochowskiej. Parki i ochrona przyrody.

• Przez Wyżynę Krakowsko-Częstochowską przebiega szlak wędrówek roślin od gór do niżu (pokazuje na mapie). Stąd wiele tu roślin górskich, co stanowi wielką osobliwość przyrodniczą. W dolinach potoków rośnie lepięrznik biały - kwitnie wczesną wiosną (pokaz ilustracji). Na nasłonecznionych stokach rośnie rojnik górski (pokaz kwiatka). Rośnie tu też krzew - róża alpejska, która nie ma kolców. Występują też lasy bukowe - tzw. buczyna karpacka. Rośnie też brzoza ojcowska. Na nasłonecznionych wapiennych skałach żyją rośliny przystosowane do wysokich temperatur i niedoboru wody. Przed utratą wody chroni je gruba, woskowana skórka. Takie rośliny to suchorośle zwana inaczej kserofity. Są to np. trawa ostnica Jana, szałwia łąkowa i macierzanka piaskowa. Rośnie też na wyżynie paproć języcznik zwyczajny.

(uczeń uzupełnia tabelę część 3)

• Prawie cały obszar wyżyny objęty jest różnymi formami ochrony przyrody. Utworzono parki krajoznawcze jak - Jurajski Park Krajoznawczy. Park Narodowy - Ojcowski Park Narodowy. Znajduje się w południowej części Wyżyny Krakowsko-Częstochowskiej w dolinie rzeki Prądnik i otaczające ją wzniesienia. (uczeń pokazuje na mapie). Występują też rezerwaty przyrody nieożywionej jak np. Góra Zborów, który zwiedzaliśmy podczas wycieczki.

(uczeń zapisuje do tabeli formy ochrony przyrody).

Kolejne fazy w metodzie projektu:

1. Zainicjowanie projektu – grudzień 2000 r. Podanie uczniom tematu do zrealizowania: Dlaczego Wyżyna Krakowsko–Częstochowska jest krainą białych skał?

2. Podział uczniów na grupy.

3. Przydział tematów zadań projektu.

4. Realizacja projektu:

• zbieranie informacji naukowych o Wyżynie Krakowsko–Częstochowskiej z różnych źródeł (od I.2001 i nadal),

• zbieranie i kolekcjonowanie różnych skał wapiennych,

• wykonanie przez uczniów albumów o Wyżynie Krakowsko–Częstochowskiej (do 21.III.2001 r.),

• Jura w malarstwie i poezji pani Marii Wosik – zajęcia przyrodnicze 16.III.2001 r.,

• poznajemy Wyżynę Krakowsko–Częstochowską – wycieczka krajoznawcza po Jurze, 31.III.2001 r.

• Prezentacja projektu: lekcja otwarta przyrody w klasie V „a”. 

Do Góry

Poprzednia strona

Powrót na stronę główną